In 7 vragen wordt een beeld geschetst van verschillende stemprofessionals, zowel KNO-artsen, logopedisten als zangdocenten.
‘De enige echte reis is niet om met dezelfde bril op door honderd verschillende landen te reizen, maar om een en hetzelfde land door honderd verschillende brillen te bekijken’.
Marcel Proust
Vandaag: Hanneke Bax, logopedist bij Bestemming Bereikt Logopedie in Utrecht en Ruysdael Clinics in Amsterdam; stemtrainer bij Bestemming Bereikt Trainingen in Utrecht en aan de opleiding Muziektheater van Codarts in Rotterdam; maker van de podcast ‘Zeg’.
1. Welke overtuiging of handelswijze heeft je beroepsmatig handelen de afgelopen 5 jaar het meest verbeterd?
Helderheid is niet (altijd) het doel bij stembehandelingen. Soms is het anatomisch gezien niet mogelijk dat iemand helder klinkt en zal het streven naar helderheid een lange en frustrerende weg worden. Mijn overtuiging is dat je met zo min mogelijk inspanning een zo goed mogelijk geluid wil krijgen en het zo lang mogelijk volhoudt.
2. Welke patiënt of behandeling is je het meest bijgebleven en waarom?
Een aantal jaar geleden had ik een patiënt in behandeling met een stilstaande larynxhelft na het verwijderen van een tumor. Zijn stemklank was enorm diplofoon (een beetje als een wachttoon van een oude telefoon) en hij kon zich moeilijk verstaanbaar maken. Met logopedische oefeningen kwamen we een eind, maar de organische afwijking was te groot en de patiënt durfde het risico van een operatie nog niet aan. Op een gegeven moment waren we bezig met transfer van de geleerde stemtechnieken naar de spontane spraak. Toen we spraken over spreeksituaties, vertelde meneer op emotionele toon dat hij eigenlijk al maanden niemand buiten het gezin gesproken had. Toen ik er verder op doorvroeg vertelde hij dat hij zich schaamde voor zijn stem en bovendien niet wilde dat anderen wisten dat hij een kwaadaardigheid had gehad. Ik schoot even uit mijn rol als therapeut en vertelde hem op wat impulsieve maar menselijke wijze over dat als ik zou moeten kiezen tussen het afhouden van contact met mijn vrienden óf contact hebben met vrienden waarbij ik vertel waar ik mee zit, ik wel zou weten wat míjn keuze was. Ik was daarna een beetje zenuwachtig, omdat ik voor mijn gevoel buiten mijn boekje was gegaan. Ook de week erna deed ik de deur van mijn behandelkamer met zenuwen open…. En daar stond de patiënt met een bos bloemen in zijn handen. Hij had voor het eerst in maanden zijn vrienden weer gesproken en was zo gelukkig. Hij was me enorm dankbaar.
3. Wat vind je de beste tips op stemgebied?
– Niet schrapen, wel huffen.
– Omarm je stemgeluid
– Probeer in de kroeg niet over het geluid heen te schreeuwen, maar goed te projecteren op je gesprekspartner en meer te focussen op articulatie
– Geef je stem ook af en toe rust
4. Welk boek zou je collega’s aanbevelen en waarom?
‘Stemstoornissen; handboek voor de klinische praktijk’ van De Bodt e.a. Hierin staat zoveel essentiële relevante informatie over (organische) stemstoornissen.
5. Als je ergens een gigantisch bilboard zou kunnen neerzetten, wat zou er dan op staan en waarom?
“We love your voice!”
Elke stem is er om gehoord te worden.
6. Welk advies zou je geven aan een logopedist/KNO-arts/zangdocent die zich wil specialiseren op stemgebied?
- een logopedist die zich wil specialiseren op stemgebied? Zorg dat je voldoende kennis hebt over de anatomie, fysiologie en pathologie van de (zang)stem. Doe veel cursussen over allerlei methodes, bezoek stemcongressen, blijf nieuwsgierig. Blijf altijd observeren met een open blik: wat hoor ik? Wat zie ik? Wat voel ik? Wat is de hulpvraag? Wat kunnen we bereiken?
Houd korte lijntjes met de KNO-artsen en eventueel zangdocenten, want sámen maak je je behandelplan. - een KNO-arts die zich wil specialiseren op stemgebied? Zorg voor korte lijnen met de stemgespecialiseerde logopedisten in de buurt en stem af, want je hebt elkaar nodig voor goede diagnostiek en behandeling. Vraag bij het verkrijgen van het larynxbeeld niet alleen om één toon, maar vraag de patiënt ook hoge tonen, lage tonen, zachte tonen, luide tonen en glijtonen te maken. Dit geeft veel meer informatie, zeker wanneer het ook op een bepaald gebied in de (zang)stem misgaat.
- een zangdocent die zich wil specialiseren in de gezondheid van de stem? Zorg voor voldoende kennis over anatomie, fysiologie en pathologie van de (zang)stem en werk vooral ook samen met logopedisten. De aanvullingen van de beiden vakgebieden kunnen elkaar enorm versterken!
7. Wat vind je belangrijk om aan collega stemprofessionals te melden?
Werk samen! En blijf nieuwsgierig.
8. Ik geef de bal van ‘stemprofessional in beeld’ door aan:
Lynke Wiersma