Van Tubantia, 22/7/2020, door Frank Timmers:
Het is absoluut noodzakelijk in cafés mondkapjes te dragen. Dat geldt ook voor andere binnenruimten waar meer mensen bij elkaar komen en in voetbalstadions. Eerste resultaten van een groot onderzoek dat vooraanstaand hoogleraar en natuurkundige Detlef Lohse van Universiteit Twente uitvoert, wijzen uit dat kleine druppeltjes in de lucht een grotere rol bij de verspreiding van het virus spelen dan werd gedacht.
Volgens de hoogleraar moet Nederland zo snel mogelijk mondkapjes binnen verplichten. In februari waarschuwde de hoogleraar al voor de grotere rol van kleine druppeltjes in de lucht bij de verspreiding van het corona-virus, maar het RIVM negeerde zijn boodschap. Nu leidt de hoogleraar van Universiteit Twente een groot onderzoek naar deze aerosolen. Eén ding weet Detlef Lohse al zeker: „Mondkapjes binnen zijn noodzakelijk, bijvoorbeeld in de kroeg.”
Vorige week maakte het ziekenhuis UMCG in Groningen bekend dat daar onderzoek gedaan gaat worden naar de verspreiding van het virus in ruimten met besmette patiënten. Het gaat om een deel van de grotere studie samen met UT-hoogleraar Physics of Fluids Lohse. Het thema is zeer actueel. Inmiddels is het RIVM ook schoorvoetend gaan erkennen dat de verspreiding van covid-19 via aerosolen niet langer genegeerd kan worden. De vraag is echter nog in welke mate van verspreiding sprake van is.
Zingen en hoesten
De vakgroep van Lohse onderzoekt juist dat. Ze kijkt naar de levensduur van minuscule druppeltjes die mensen uitademen of die bij het praten of zingen of hoesten ontstaan. Daarnaast wordt – in samenwerking met Groningen – gekeken naar de hoeveelheid virus in druppeltjes die nodig is om iemand te besmetten en naar de hoeveelheid virus die die druppeltjes kunnen bevatten.
Momenteel wordt bij de Twentse universiteit een proefopstelling gebouwd om experimenten te kunnen gaan doen. Maar inmiddels zijn al simulaties gedaan, berekeningen uitgevoerd en oude modellen met de uitkomsten vergeleken. Met het onderzoek is 500.000 euro gemoeid.
Taaie druppels
De conclusie van de simulaties is helder: de theorie van de wereldgezondheidsorganisatie WHO dat kleine druppeltje verwaarloosd kunnen worden omdat ze in de lucht verdampen, is niet langer houdbaar. „Ze leven 30 tot 40 keer langer dan volgens een oud model uit de jaren 30 waarop de 1.5 meter afstandsregels van de WHO en het RIVM zijn gebaseerd”, zegt Lohse. Volgens dat oude model komen grotere druppels die mensen hoesten of niezen niet verder dan die die 1.5 meter, is de gedachte. Maar volgens Lohse is dat niet afdoende.
De hoogleraar concludeert daarom nu al dat Nederland net als veel andere landen mondkapjes moet gaan dragen in binnenruimten waar mensen samenkomen. „Ik zou dat zeker verplicht stellen”, zegt Lohse.
Sinds mensen weer meer samenkomen loopt het aantal besmettingen in Nederland op. Vorige week raakten 23 mensen besmet die allemaal op bezoek zijn geweest in een café in het Zuid-Hollandse Hillegom.
Minder uitstoot
Lohse zegt dat de functie van een mondkapje in de eerste plaats is om de uitstoot van aerosolen te beperken en in mindere mate dient ter eigen bescherming tegen druppels.
De mondkapjes zou hij ook laten dragen in kerken en voetbalstadions. Ook met mondkapje zou hij zingen, juichen of schreeuwen verbieden. Mensen die geen professionele zangers zijn ademen bij het zingen volgens hem heel veel kleine druppeltjes uit. „Ik snap niet dat Nederland de mondkapjes niet veel meer verplicht stelt”, zegt hij.
Het is zijn hypothese dat de uitbraak van corona in slachthuizen ook aan aerosolen kan worden toegeschreven. De temperatuur is daar heel laag en de luchtvochtigheid hoog. Lohse denkt dat de kleine druppeltjes daar nóg langer in leven kunnen blijven.
De berekeningen die Lohse met zijn groep tot nog toe heeft gedaan, zijn op basis van één scenario, een gemiddelde situatie binnen in Nederland. De studie is veel uitgebreider en onderzoekt het gedrag van aerosolen bij verschillende temperaturen en verschillende gradaties in luchtvochtigheid. Ook bekijkt Lohse de invloed van ventilatie op druppeltjes in ruimten.
Eenzijdigheid
Dat Lohse met zijn boodschap dit jaar in Nederland vooral een roepende in de woestijn is geweest, komt volgens hem door de eenzijdige samenstelling van het Outbreak Management Team. In ieder geval in het begin. Er ontbrak wetenschappelijke kennis over kleine deeltjes in lucht en ventilatie.
Daar komt bij dat kennelijk alles erop was gericht om met een eenduidige opvatting te komen. Er moest één mening naar buiten worden gebracht. Dat is volgens Lohse een houding die op gespannen voet staat met het wetenschappelijke uitgangspunt dat iedereen gefundeerd moet kunnen zeggen wat hij denkt.
Lohse koppelt daaraan een pleidooi voor steun aan de fundamentele wetenschap. Nu blijkt waarom het zo belangrijk is dat mensen van zijn vakgroep zich altijd al hebben verdiept in het gedrag van druppels puur om kennis te vergaren, ook al vroegen andere zich af waarom je dat in vredesnaam zou doen en waarom je er veel geld in zou steken.
Maar een mening
Hij maakt zich ernstige zorgen over de volgens hem gevaarlijke tendens in de samenleving om wetenschap ook maar als ‘een mening’ te zien. Juist in crisistijd moeten mensen de wetenschap kunnen vertrouwen en resultaten kunnen accepteren als harde feiten.
Daarbij legt hij ook een grote verantwoordelijkheid bij de media, die volgens hem geen ruimte moeten geven aan mensen die maar wat roepen. Bedenkelijk vond hij bijvoorbeeld het artikel in Tubantia met twee specialisten van ziekenhuis MST die afstand nemen van de 1,5 m samenleving. „Je kan rare en niet gefundeerde ideeën niet dezelfde aandacht geven als gefundeerde wetenschappelijke resultaten”, stelt hij.
Lohse zegt dat hij bang is voor het najaar, als mensen meer binnen bij elkaar gaan komen in ruimten waar ze geen mondkapjes dragen en waar slechte ventilatie is.
Kijk hier onder (= onderaan het artikel, red.) naar het gesprek dat we met Detlef Lohse hadden.